سیستم شناسائی اتوماتیک AIS -Automatic Identification System

یکی از مواردی که در آئین نامه سولاس  بمنظور ایمنی جان انسان در دریا ، ایمنی ناوبری و حفظ محیط زیست دریایی برای آن تاکید گردیده است ، تجهیز شناورهای دریایی به سیستم شناسائی اتوماتیک یا AIS میباشد . وظیفه اصلی  این سیستم تبادل اطلاعات میان یگانهای شناور با یکدیگر و با ساحل میباشد . از مزایای نصب این سیستم میتوان موارد زیر را برشمرد :

- سهولت بیشتر در شناسائی یگانها
- سهولت در رهگیری شناورهای سطحی
- مبادله اطلاعات ضروری میان کشتیها بدون دخالت انسان و بصورت خودکار
- کاهش ترافیک بر روی مدارهای VHF
- افزایش اطلاعات فرمانده و افسران نگهبان پل فرماندهی از وضعیت پیرامونی خود

دستگاه AIS نصب شده بر کشتی قادر است اطلاعات تعین شده را بصورت دائمی به سایر شناورها و ایستگاههای کنترل ترافیک ساحلی (VTS) ارسال نموده و همچنین اطلاعات ارسالی از سایر شناورها را دریافت نماید . اطلاعات دریافتی میتوانند بر روی صفحه نمایشگر کامپیوترهای شخصی ، Laptop ها ، صفحه نمایشگر سیستمهای ECDIS( نمایشگر نقشه و داده های الکترونیکی) و یا رادار نمایش داده شوند . بر اساس قوانین سولاس کلیه کشتیهای مسافربری ، نفت کشها و سایر کشتیها ( اعم از کشتی های تردد کننده در آبهای داخلی و آبهای آزاد ) میبایست میبایست  به سیستم AIS مجهز شده باشند .

اطلاعاتی که توسط این سیستم ارسال میگردد به سه دسته تقسیم میشود :

الف – اطلاعات ثابت : این اطلاعات پس از نصب دستگاه در آن ثبت شده و تنها در صورت ایجاد تغییرات در ساختار کشتی و یا نحوه ثبت آن در IMO میبایست اصلاح گردد . این اطلاعات عبارتند از :

- کد MMIS
- نام و Call Sign
- شماره IMO
- طول و عرض شناور
- محل نصب آنتن GPS بر روی کشتی

ب- اطلاعات متغیر و یا دینامیک .این اطلاعات بطور مدام و در خلال روشن بودن دستگاه تصحیح گردیده و شامل موارد زیر میباشد :

- موقعیت یگان
- زمان جهانی UTC
- مسیر حرکت نسبت به کف دریا (COG)
- سرعت حرکت نصبت به کف دریا (SOG)
- هدینگ(راه جایرو)
- وضعیت کشتی از نظر قوانین راه (در حال حرکت ، در لنگر، خارج از کنترل ، محدودیت در مانور ، متصل به بویه ، محدودیت بدلیل آبخور، در حال ماهیگیری و ....)
- سرعت و یا نواخت گردش شناور(ROT)

ج- اطلاعات مرتبط با برنامه حرکت کشتی . این اطلاعات عبارتند از :

- آبخور کشتی
- کالا و مواد خطرناک در کشتی (کالای خطرناک DG ، کالای زیان رسان HG ، کالای مضر برای محیط دریاهاMP)
- مقصد شناور و زمان رسیدن به آن
- مسیرهای حرکت  و نقاط چرخش

علاوه بر اطلاعات ذکر شده در فوق ، در صورت مشاهده موارد مرتبط با ایمنی در دریا میتوان یک پیام کوتاه ( حداکثر 158 کاراکتر) به یگان مشخص و یا کلیه یگانها ارسال نمود .

نحوه عملکرد سیستم AIS

این سیستم مشتمل بر یک  فرستنده  VHF ، دو گیرنده VHF TDMA (Time Division Multiple Access) ، یک گیرنده VHF DSC ، سیستم های استاندارد ارتباطات مخابرات الکترونیکی دریایی و سنسورهای مربوطه میباشد . موقعیت و اطلاعات زمانی عموماً توسط یک گیرنده  سیستم کمک ناوبری ماهواره ای نظیر GPS ( مشتمل بر یک گیرنده GNSSفرکانس متوسط جهت دستیابی به موقعیت دقیق در آبهای ساحلی و سرزمینی) به سیستم اعمال میگردد . دیگر اطلاعاتی که توسط سیستم AIS پخش میگردد ، بصورت الکترونیکی از دیگر تجهیزات موجود در روی کشتی و از طریق سیستمهای ارتباطی استاندارد موجود دریافت میگردد . اطلاعات هدینگ ، مسیر و سرعت نسبت به کف عموماً در تمام کشتیهای مجهز به سیستم AIS وجود دارد . اطلاعات دیگری نظیر زوایای  رول ، پیچ و هیل ، سرعت چرخش ، مقصد و ETA نیز باید به سیستم تغذیه گردد .

فرستنده صوتی AIS صرف نظر از اینکه کشتی در آبهای ساحلی ، سرزمینی و یا آبهای آزاد باشد بصورت داخلی و بطور مداوم کار میکند . فرستنده ها از مدولاسیون 9.6 kb GMSK FM  روی کانالهای 25 و یا 5/12 کیلو هرتز استفاده میکنند . هرچند تنها یک کانال رادیو برای این منظور مورد نیاز میباشد ولی هر ایستگاه روی دو کانال رادیویی اقدام به ارسال و دریافت مینماید و این امر بمنظور جلوگیری از مشکلات ناشی از تداخل و همچنین جهت امکان پذیر شدن انتقال بین کانالها جهت جلوگیری از ازدست دادن ارتباط با دیگر کشتیها میباشد .

برد این سیستم مشابه دیگر تجهیزات که در باند فرکانسی VHF کار میکنند میباشد و ذاتاً بستگی به ارتفاع آنتن دارد . با توجه به آنچه ذکر گردید انتظار میرود برد این دستگاه بین 20 الی 30 مایل باشد که با بهره گیری از ایستگاههای تکرار کننده میتوان این برد را افزایش داد .

جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید از لینکهای زیر استفاده نمائید .

الزامات سولاس درباره سیستم شناسائی اتوماتیک

شماتیک دیاگرام یک سیستم AIS

DSC - Digital Selective Calling

DSC - Digital Selective Calling در حقیقت یک سیستم پیجینگ اتوماتیک جهت ارسال هشدارهای اتوماتیک به سیستمهای رادیویی دریایی VHF , MF  و HF زمینی ( بجز سیستمهای ماهواره ای ) و جزئی از سیستمGMDSS  میباشد .

مشابه با یک تلفن در این سیستم  نیازی به دانستن اینکه تماس چگونه برقرار میگردد و یا دانستن فرکانس و حتی کانال مورد استفاده نمیباشد .  تمام چیزی که نیاز است اعلام هشدار به دیگران تنها با گرفتن شماره آنها و سپس صحبت با آنها میباشد . تحت قوانینی که سیستمGMDSS از آنها تبعیت میکند کلیه شناورها دارای یک شناسه MMSI - Maritime Mobile Servie Identity منحصر به فرد میباشند که یک کد 9 رقمی منحصر به فرد است . اطلاعات تماس دیجیتال بر روی کانالهائی که بصورت اختصاصی درنظر گرفته شده اند ارسال میگردد . این کانالها عبارتند از :

MF/HF DSC

DISTRESS AND SAFETY CHANNELS

2187.5   4207.5   6312.0   8414.5   12577.0   16804.5 (kHz)

VHF DSC

DISTRESS AND SAFETY CHANNEL

VHF marine channel 70

این کانالها بصورت اختصاصی برای سیستمDSC در نظر گرفته شده و برای مقاصد دیگر نباید مورد استفاده قرار گیرد .

از دیگر مزایای این سیستم این است که سیگنال شماره گیری دیجیتال ، اطلاعات دیگری را نیز با خود حمل میکند . این اطلاعات عبارتند از ارجحیت تماس (فاجعه ، اورژانس ، ایمنی ، عادی) ، شناسه کشتی فاجعه دیده ، موقعیت کشتی و نوع فاجعه و یا سانحه . در هنگام بروز فاجعه و یا سانحه کلیه اطلاعات میتواند بصورت اتوماتیک و تنها با فشار یک دکمه ارسال گردد . موقعیت کشتی بصورت اتوماتیک  توسط  GPS  و یا بصورت دستی به سیستم اعمال میگردد . کد شناسه شناور از قبل برای دستگاه تعریف گردیده است و ماهیت فاجعه در صورت بودن زمان کافی توسط کاربر انتخاب میگردد .